ارسال در تاریخ 28 اردیبهشت 1393 00:00
مقدمه
آیا تا کنون درباره قطع برق و مشکلات ناشی از آن فکر کرده‌اید؟ آیا تا کنون در هنگام قطع برق در آسانسور محبوس شده‌اید؟ آسانسوری را در نظر بگیرید که با ظرفیت کامل در حال حرکت می‌باشد و ناگهان به دلیل قطع برق در فاصله بین طبقات متوقف می‌گردد. در این شرایط افراد محبوس شده در تاریکی بسر می‌برند و فقط نور محدود روشنایی اضطراری در کابین وجود دارد. در این حالت اضطراب بر افراد غلبه می‌کند و هر کدام از افراد محبوس شده بطریقی تلاش برای فراخوانی افراد بیرون کابین می‌کنند. یکسری فریاد می‌زنند، یکسری تلاش می‌کنند زنگ اضطراری را به صدا در آورند، یکسری تلاش می‌کنند درب آسانسور را به زور باز کنند خلاصه همه افراد در کابین آسانسور با چهره‌ای مضطرب دست به فعالیت خاصی می‌زنند.
در این شرایط تمام تلاش‌های افراد محبوس شده منجربه مطلع شدن افراد خارج از کابین آسانسور می‌گردد. افراد محبوس شده وقتی از شرایط فوق مطمئن می‌گردند آرامش نسبی پیدا می‌کنند اما غافل از اینکه نجات آنها از داخل کابین ممکن است با مشکلات دیگری مواجه شود و آنها برای مدت طولانی‌تری در آسانسور حبس شوند.
همانطور که می‌دانید روش سنتی و متداول امروزی برای به حرکت در آوردن کابین در هنگام قطع برق، باز کردن ترمز مکانیکی آسانسور توسط اهرم و گرداندن چرخ دستی (Hand wheel) با رعایت احتیاط های لازم می‌باشد. معمولا سرایدارها و افرادی که بیشتر از دیگران در ساختمان حضور دارند، آموزش‌های لازم جهت انجام سیکل فوق را دیده‌اند. این افراد به محض اطلاع از محبوس شدن عده‌ای در آسانسور به سرعت وارد عمل می‌شوند. اگر قطع برق در شب اتفاق افتاده باشد، برای این افراد رفتن به موتورخانه در شرایطی که برق راه پله‌ها نیز قطع می‌باشد خیلی به کندی صورت می‌گیرد. بدشانسی افراد محبوس شده زمانی است که هیچکدام از افراد دوره دیده در ساختمان حضور نداشته باشند و یا کلید موتورخانه در زمان قطع برق در دسترس نباشد که در این وضعیت باید از آتشنشان‌ها و یا افراد دوره دیده در ساختمان‌های مجاور بهره گرفت. این واقعه در ساختمان‌های مسکونی کم تردد و یا در ایام تعصیل که اکثر ساکنین به مسافرت رفته‌اند می‌تواند شرایط بحرانی‌تری را ایجاد نماید و یا وقایع تلخ‌تری را بوجود آورد.
به هر حال می‌بینید که آزاد شدن افراد و زمان محبوس شدن آنها در کابین می‌تواند به عوامل متعدد وابسته باشد و این عوامل ممکن است منجربه ساعت‌ها و شاید روزها حبس افراد در داخل آسانسور گردد.
به نظر شما در قرن بیست و یکم که تکنولوژی پیشرفت قابل ملاحظه‌ای نموده و ابزار و سیستمهای کمکی مناسبی در همه زمینه‌ها طراحی و ساخته شده است بهتر نیست که بجای دسته و پنجه نرم کردن با شرایط پر دغدغه فوق از تکنولوژی بهره گرفت. با توجه به شرایط فوق ما بر آن شده‌ایم که در این مقاله به بررسی کاربردی سیستمهای نجات اضطراری پرداخته و نکات مرتبط با این سیستم‌ها را که در صنعت آسانسور مطرح است بررسی نمائیم.
سیستمهای نجات اضطراری طوری طراحی شده‌اند که قطع برق را تشخیص داده و با پخش پیغام‌هایی چون "هم اکنون ما با قطع برق مواجه شده ایم. لطفا اندکی تامل بفرمائید، آسانسور تا چند ثانیه دیگر مجددا به کار خواهد افتاد" موجب آرامش گردیده و با رعایت نکات ایمنی، آسانسور را به حرکت در می‌آورند و به راستای طبقه رسانده و درب را باز می‌کنند تا افراد از داخل کابین آزاد شوند. تا اینجا سعی نمودیم دو وضعیت فوق را مورد بررسی قرار دهیم. در ادامه جزئیات فنی بیشتری از این سیستم‌ها به اطلاع خوانندگان محترم خواهد رسید.
بررسی عملکرد سیستم نجات اضطراری
این سیستم از بخش‌های متنوعی تشکیل گردیده که با توجه به کاربرد بخش‌های مختلف تقسیم‌بندی صورت گرفته است. بخش کنترل مرکزی، اطلاعات موردنیاز خود را از واحدهای دیگر می‌گیرد و با رعایت قوانین و استانداردهای موجود سیستم را کنترل و نجات اضطراری را محقق می‌نماید.
این سیستم در کنار تابلو فرمان هنگام قطع برق، کنترل موتور و ترمز مکانیکی و درب آسانسور را در دست گرفته و فرامین لازم را صادر می‌نماید.
در این مقاله هر جا صحبت از قطع برق به میان می‌آید، وقوع شرایط غیر متعارف در برق شهر (دو فاز شدن و یا جابجایی فازها و یا افت بیش از حد ولتاژ برق شهر) را نیز شامل می‌گردد. در واقع سیستم نجات اضطراری مجهز به مداراتی است که شرایط غیر متعارف فوق را تشخیص داده و کنترل را در دست خود می‌گیرد.
بعد از قرارگیری و نصب این سیستم در آسانسور به کمک تغذیه باطری ولتاژ مدار ایمنی تامین شده و پس از اطمینان از بسته بودن درب کابین فرمان باز شدن ترمز را صادر و تغذیه لازم برای حرکت موتور با سرعت کند تولید می‌نماید. در این مرحله برای مدت زمان کوتاهی هر دو جهت حرکت تست می‌گردد و جهتی را که جریان کمتری نیاز دارد انتخاب نموده و به حرکت ادامه می‌دهد تا به راستای طبقه برسد. با فعال شدن سنسور توقف، فرمان بسته شدن ترمز صادر می‌گردد و بعد از توقف کامل فرمان‌های لازم جهت باز شدن درب کابین یا طبقات به المان‌های مربوطه منتقل می‌شود.
بعد از طی سیکل فوق، مدارات محافظ در شرایطی قرار می‌گیرند که تابلو اصلی بتواند کنترل را بعد از وصل شدن برق شهر در اختیار گیرد.
بخشی بنام شارژر باطری وجود دارد که در زمان وصل بودن برق شهر، باطری‌های این سیستم را زیر شارژ قرار می‌دهد.
نکات مهم در سفارش سیستم نجات اضطراری
برخی سیستم‌ها و قطعات در آسانسور تنوعی ندارند و انتخاب آنها بصورت روتین انجام می‌گیرد اما برخی دیگر از اینها مانند تابلو فرمان و سیستم نجات اضطراری به سفارش مشتری وابسته است. در سفارش هر سیستم نجات اضطراری باید به نکات زیر توجه نمود:
نوع آسانسور (کششی یا هیدرولیک)
نوع موتور (آسنکرون یا سنکرون)
ولتاژ و جریان شیر برقی در آسانسور هیدرولیک
ولتاژ و جریان ترمز مکانیکی
ولتاژ و جریان کمان درب بازکن
نوع درب: درب آسانسور جزء بخش‌هایی است که از تنوع بالایی برخوردار است. در بازار ده‌ها مدل درب وجود دارد که مدارات
فرمان و کنترلر آنها متفاوت است از جمله این درب‌ها میتوان از درب سری 2000 و درب فرماتور 220 و فرماتور درایودار و اتوبوسی و درب مری و درب سه فاز درایودار و بدون درایو و ........ نام برد که در سفارش تابلو باید نوع آن به سازنده معرفی گردد.
نکات مهم در نصب سیستم نجات اضطراری
همانطور که می‌دانید اکثر طراحی‌ها برای این سیستم به گونه‌ای است که این سیستم در واقع به عنوان یک واسط بین برق شهر و تابلو فرمان اصلی قرار می‌گیرد و در مواقع مورد نیاز برق تابلو را قطع و کنترل سایر المان‌های آسانسور را در دست می‌گیرد.
جزئیات نصب هر سیستم معمولا در دستورالعمل نصب آن توضیح داده می‌شود و این نکته حائز اهمیت است که همیشه قبل از نصب و راه‌اندازی یک سیستم، دفترچه راهنمای نصب آن به دقت مطالعه گردد.
انتخاب سایز مناسب برای سیم‌های رابط بین دو تابلو و دفت در استحکام اتصالات از نکات بسیار مهم می‌باشد که رعایت آنها سهولت راه‌اندازی این سیستم‌ها را بدنبال خواهد داشت.
خروجی‌های موتور سیستم نجات اضطراری مانند سیستمهای درایودار باید به دور تند موتور متصل شوند و برای این مورد به هیچ عنوان از دور کند استفاده نگردد.
لازم به ذکر است که اگر این سیستم در ساختمان‌های در حال ساخت نصب می‌گردد بعد از راه‌اندازی و انجام تست‌های لازم جهت حصول اطمینان از عملکرد این سیستم بهتر است به کمک کلید تعبیه شده عملکرد تابلو نجات اضطراری را در هنگام قطع برق حذف نمائید زیرا در چنین ساختمان‌هایی ممکن است بارها برق قطع و وصل گردد و در این شرایط ناپایدار ساختمان با توجه به اینکه ساکنین هم در آن حضور ندارند نیازی به عملکرد سیستم نجات اضطراری وجود ندارد. با این روش از دشارژ شدن باطری‌ها جلوگیری نموده و عمر مفید آنها افزایش می‌یابد.
لازم به ذکر است که بعد از نصب این سیستم، در صورتی که می‌خواهید آسانسور را خاموش نمائید باید طوری عمل کنید که شارژر آن فعال باشد.
بازدید دوره‌ای
همانطور که می‌دانید به دلیل اهمیت آسانسور در ساختمان و به دلیل چک مدارات ایمنی در این سیستم و مراقبت از فطعات گرانقیمت و روغن‌کاری بخش‌های مختلف این سیستم، همیشه بازدیدهای دوره‌ای برای آسانسور وجود دارد و تکنسین‌های مربوطه بر اساس چک لیست موجود ایتم های ذکر شده را کنترل نموده و بررسی می‌نمایند.
در سیستمهای نجات اضطراری معمولا از باطری‌های Sealed Acid استفاده می‌گردد. این نکته قابل ذکر است که اگر این باطری‌ها برای مدت طولانی بدون استفاده در انبار بمانند رفته رفته دشارژ شده و از عمر مفید آنها کاسته می‌گردد. بنابراین در سفارش سیستمهای اضطراری این نکته حائز اهمیت می‌باشد که بعد از تحویل سیستم به سرعت نسبت به نصب آن اقدام گردد و باطری‌ها زیر شارژ قرار گیرند. معمولا دیده می‌شود که بین تحویل تابلو تا نصب آن مدت زمان زیادی طول می‌کشد که این مورد برای سیستمهای نجات اضطراری نامناسب می‌باشد.
بنابراین در بازدیدهای دوره‌ای باید ولتاژ باطری‌ها و صحت عملکرد شارژر بررسی گردد. در نهایت برای افزایش اطمینان از صحت عملکرد کلی سیستم میتوان باقطع برق عملکرد درست سیستم نجات اضطراری را مورد تست قرار داد.
نتیجه‌گیری
در این مقاله سعی شد سیستمهای نجات اضطراری معرفی گردند و کاربردهای آنها و تنوع‌ها و اختلافات و تشابهات آنها مورد بررسی قرار گیرد. نکته حائز اهمیت رعایت نکات ایمنی در اینگونه سیستم‌ها می‌باشد. همانطور که عنوان شد این سیستم می‌تواند سهولت خاصی در شرایط بحرانی چون قطع برق ایجاد نماید به شرط اینکه با رعایت صحیح نکات ایمنی و اصول ذکر شده در دستورالعمل‌های نصب، از بروز وضعیت‌های خطرناک جلوگیری نماید. در ضمن با دقت اطلاعات مورد نیاز برای سفارش تهیه گردد که در مرحله نصب از دوباره کاری‌ها و اتلاف وقت جلوگیری گردد.
جا دارد که در انتهای این مقاله بحث بازدید دوره‌ای را برای اینگونه سیستم‌ها مجددا تا کید نمائیم که اجرای نکات ذکر شده در افزایش عمر مفید و استفاده بهتر از این امکانات بسیار موثر می‌باشد.